Anemia

postać

Anemia niedoborowa

Przyczyną anemii niedoborowej może być zmniejszenie produkcji erytrocytów lub hemoglobiny. Może być również wynikiem zbyt małej ilości żelaza lub witaminy B12 we krwi. Najogólniejszy podział niedokrwistości niedoborowych wygląda następująco:

Anemia spowodowana niedoborem żelaza (mikrocytarna)

Anemia spowodowana niedoborem żelaza zwana jest również niedokrwistością niedobarwliwą, mikrocytarną. Jest to najczęściej występujący rodzaj anemii niedoborowej. Wystękuje u różnych grup ludności i w różnym wieku. Największe natężenie jej występowania stwierdza się u niemowląt i małych dzieci do lat 3 oraz u kobiet w wieku rozrodczym, szczególnie w okresie ciąży i karmienia piersią. Osobną grupę o zwiększonym ryzyku stanowią wegetarianie, zwłaszcza weganie, którzy nie spożywają produktów zwierzęcych.

Oczywiście główną przyczyną wystąpienia niedokrwistości z niedoboru żelaza jest niewłaściwa dieta uboga w ten składnik mineralny. Ponadto powodem może być choroba układu pokarmowego, jak i czas, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na żelazo (np. ciąża, dorastanie, wzrost).

Objawy tego rodzaju anemii to: bladość skóry, duszność, bóle głowy, osłonienie, łamliwość paznokci i włosów, zajady w kącikach ust i wysuszenie skóry.

Leczenie polega głównie na zmianie przyzwyczajeń żywieniowych i diety. Wchłanianie żelaza uwarunkowane jest rodzajem diety i mechanizmami regulującymi przyswajanie w błonie śluzowej jelita. W produktach spożywczych występują dwa rodzaje żelaza: hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Pochodzi z mięsa i ryb. Organizm człowieka wchłania go więcej niż żelaza niehemowego. Wchłanianie żelaza z diety składającej się głównie z produktów zbożowych i warzyw jest małe. Dodatkowo podczas leczenia wprowadza się farmakoterapię; leki doustne zawierające żelazo podaje się przez minimum 3 miesiące, po jedzeniu. W wyjątkowych sytuacjach stosuje się dożylnie podawane preparaty żelaza (kiedy mamy do czynienia z nieprawidłowym wchłanianiem z układu pokarmowego).

Anemia spowodowana niedoborem kwasu foliowego i niedoborem witaminy B12

Anemia spowodowana niedoborem kwasu foliowego i niedoborem witaminy B12 (anemia megaloblastyczna) polega na tym, że dochodzi do upośledzenia wytwarzania DNA krwinek czerwonych oraz aminokwasów. Z powodu niedostatecznej ilości kwasu foliowego i witaminy B12 dochodzi do upośledzonego powstawania krwinek czerwonych, skrócenia ich czasu przeżycia oraz ich przedwczesnego niszczenia w szpiku W diecie kwas foliowy jest dostarczany głównie poprzez produkty odzwierzęce, cytrusy i zielone warzywa, a jego zapasy w organizmie wystarczają na około 3-4 miesiące. Istotne jest to, że do przemiany kwasu foliowego w organizmie niezbędna jest witamin B12.

Klasycznym przykładem niedokrwistości megaloblastycznej jest choroba Addisona – Biermera, zwana również niedokrwistością złośliwą. Jeszcze nie tak dawno w wielu przypadkach choroba ta kończyła się śmiercią chorego. W 1934 roku dwóch uczonych Murphie i Minot odkryło, że lekarstwem może być wyciąg z wątroby konia (zawierający witaminę B12). Najbardziej istotną cechą schorzenia jest nieodwracalny i postępujący zanik błony śluzowej żołądka.

Przyczyn niedoboru kwasu foliowego można szukać między innymi w diecie ubogiej w warzywa zielone liściaste lub zbyt długim ich gotowaniu; ponadto za niedobór kwasu foliowego mogą być odpowiedzialne zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego (niedokwaśność żołądka, celiakia, działanie leków przeciwdrgawkowych, alkoholizm, przewlekłe choroby wątroby). Zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy pojawia się w czasie ciąży i przy karminu piersią.

Do objawów anemii megaloblastycznej zaliczamy przede wszystkim bladożółtą skórę, duszności, osłabienie, czerwony i piekący język, objawy niedowładu, mrowienie dłoni i stóp. Może pojawić się również utarta czucia smaku, zaparcia, biegunki lub nudności, problemy z oddawaniem moczu, zaburzeni nastroju, halucynacje.

W zdiagnozowaniu anemii megaloblastycznej niezbędne jest wykonanie analizy krwi: określenie stężenia hemoglobiny, wielkości czerwonych krwinek (dochodzi do ich powiększenia), określenie liczby białych krwinek i płytek krwi (tych jest zazwyczaj mniej). Ponadto zleca się pomiar stężenia witaminy B12 i kwasu foliowego w surowicy.

Leczenie polega na uzupełnieniu niedoborów poprzez zmianę diety, podawanie kwasu foliowego w formie tabletek. Natomiast niedobór witaminy B12 uzupełnia się podając zastrzyki domięśniowe (kobalamina).

Anemia spowodowana niedoborem miedzi

Anemia spowodowana niedoborem miedzi to kolejny rodzaj anemii niedoborowej. Miedź jest elementem budulcowym enzymów biorących udział w przemianach metabolizmu tlenowego. Ważną rolę pełni w metabolizmie żelaza. Odgrywa też szczególnie ważną rolę w powstawaniu czerwonych krwinek. Brak miedzi może doprowadzić do zaburzeń prawidłowej budowy tkanki łącznej w naczyniach krwionośnych. Niedobór miedzi może być przyczyną niedokrwistości, niekorzystnie wpływa na stan włosów i paznokci powodując ich odbarwienie. Objawem niedoboru miedzi są zmiany również w kościach przejawiające się w postaci osteoporozy i stwardnień podokostnych. Największa kumulacja miedzi ma miejsce w mózgu, wątrobie, sercu oraz nerkach. Dlatego też niedobór miedzi może doprowadzić do rozległych uszkodzeń serca i tętnic, może zwiększyć ryzyko zawału i doprowadzić do zaburzeń koncentracji, odrętwienia i mrowienia. Niskie stężenie miedzi we krwi obniża liczbę białych krwinek, dzięki czemu zwiększa się podatność na zakażenia, przeziębienia i inne choroby.

Leczenie polega głównie na wzbogaceniu diety w pokarmy z dużą zawartością miedzi (ryby, wątroba). Dobre efekty przynosi również stosowanie preparatów witaminowych zawierających ten pierwiastek.